ùòìú - îñò ääôçãä

îúåê äñôø: äàîú òì äçéñåðéí

ùòìú äéà äîçìä äæéäåîéú äéçéãä ùòãééï îäååä àéåí àîéúé âí áéîéðå, àåìí äéà âí äîçìä äîñôøú ìðå éåúø îëåì òì äàåôï ùáå ô÷éãé îùøã äáøéàåú îòååúéí ðúåðéí ëøàåÌú òéðéäí. æå âí äîçìä ùâøîä ìé ìäúìáè ëäåøä áú÷åôä ùáðé àîåø äéä ìäúçñï åäééúé ìäåè áîéåçã ìç÷åø àú äçéñåï ìèåáú äñôø äæä. áàåúä òú, ìàçø äñúééâåéåú øàùåðéåú, ùëðò àåúé àçã äîåîçéí ìçñï àú áðé. äàí äééúé òåùä æàú ëéåí, ìàçø äùìîú äîç÷ø ùòøëúé òáåø äñôø äæä?

îäé îçìú äùòìú?

ùòìú äéà îçìä æéäåîéú äîåøëáú îùìåùä ùìáéí àåôééðééí. äùìá äøàùåðé ëåìì ùéòåì, ðæìú åòìééä áçåí äâåó – îîù ëîå äöèððåú ÷ùä (äùìá ä÷èøàìé – ðæìúé). ìàçø ëùáåò îåôéòéí áãøê ëìì äú÷ôéí áìúé ðùìèéí ùì ùéòåì. ëùäùéòåì ÷ùä, äú÷ôé äùéòåì ð÷èòéí òì éãé çøçåø (Whoop), ëùäéìã îðñä ìðùåí áëåç áéï ääú÷ôéí (äùìá ôøàå÷ñéñîìé – ùìá äùéòåì ääú÷ôé). äùìá äàçøåï, ùìá äøéôåé, îöééï ùéôåø áîöáå ùì äéìã åäúçìú úäìéê äçìîä, ùòìåì ìäéîùê æîï øá åìëï äîçìä âí éãåòä áùí "ùéòåì îàä äéîéí".

ùí æä îúàéí îàåã ìîçìä ùäééúä áòáø ÷èìðéú áéåúø. áîàä ä-19, éìãéí øáéí îúå îäîçìä. éçã òí äàáòáåòåú äùçåøåú, äçöáú åäÉùÈðéú, äééúä äùòìú àçú äñéáåú äùëéçåú ìîååú á-10 äùðéí äøàùåðåú ìçééå ùì äéìã. áúçéìú äîàä
ä-20, îúå îãé ùðä 10,000 éìãéí îùòìú, àåìí ùéòåø äúîåúä öðç áçãåú áîäìê äîçöéú äøàùåðä ùì äîàä.

áîäìê ú÷åôä æå, ìà äéä èéôåì éòéì áùòìú. ìîòè àååéø öç åúæåðä äåìîú, äèéôåìéí äéçéãéí ùäöéòå äøåôàéí áîçöéú äøàùåðä ùì äîàä ä-20 ëììå áÌÆìãåÉðä (deadly nightshade – Atropa belladonna) åúøåôåú äøâòä ùðåòãå ìäøâéò àú äéìã áîäìê äú÷ôé äùéòåì äáìúé ðùìèéí. äåôòú äàðèéáéåèé÷ä áùðåú ä-40 äáéàä òîä ú÷ååä, àåìí ìîøáä äàëæáä äéà ìà äåòéìä ìèéôåì áîçìä. òí æàú, äàðèéáéåèé÷ä ñééòä ìèôì áãì÷ú øéàåú, äñéáåê ùäéä äâåøí äùëéç áéåúø ìîååú îäîçìä.

áéîéðå øåá äî÷øéí äí ÷ìéí éçñéú, åôçåú îçöé îäçåìéí îôúçéí àú äçøçåøéí äàåôééðééí ìîçìä. îàçø ùøåá äéìãéí äçåìéí áùòìú ðøàéí ëàéìå äí ñåáìéí îäöèððåú ÷ùä ùìàçøéä îåôéò ùéòåì, ÷ì îàåã äéåí ìèòåú áàáçðú äîçìä. òí æàú, òãééï éëåìéí ìäåôéò ñéáåëéí çîåøéí.

ìçéñåï ðâã ùòìú éù äéñèåøéä àøåëä åøáú òìéåú åîåøãåú, ëîå ìçéñåðéí ùáäí ãðå òã ëä. àó òì ôé ùäçéñåï ðîöà áùéîåù ëáø îùðåú ä-20 ùì äîàä äòùøéí, äðéñåééí äøàùåðéí áàðâìéä äçìå á-1942. áîäìê ùðåú ä-40, äéå àæåøéí áàðâìéä ùäçìå ìäùúîù áçéñåï, àí äàçøàé òì äáøéàåú áî÷åí äîìéõ òì ëê. ùéøåúé äáøéàåú äéå äøáä ôçåú øéëåæééí áàåúä ú÷åôä. ëéåí ìà äéå ùå÷ìéí àôéìå ìúú àú äçéñåï áàæåøéí îñåéîéí áîãéðä åìà áàçøéí. àåìí âí àí ìà äééúä æå ëðøàä äçìèä îåãòú, äéä áä äéâéåï. áãøê æå ðéúï äéä ìáãå÷ àú äéòéìåú åúåôòåú äìååàé ùì äçéñåï á"òåìí àîéúé" ìàåøê æîï. àðçðå òãééï éëåìéí ììîåã îùäå îä÷öá äæäéø åîä÷ôãðåú ùäéå ðäåâéí ìôðé 60 ùðä.

äðéñéåðåú äøàùåðéí áùðåú ä-40 ùì äîàä äòùøéí äéå îàëæáéí, åàó äøàå ùìà öîçä ìéìãéí ëì úåòìú îäçéñåï. áîäìê ñåó ùðåú ä-40, äååòãä ìîç÷ø øôåàé àøâðä ðéñåé îöåéï ùëìì 4 çéñåðéí ðâã ùòìú. ëì äçéñåðéí ùðáã÷å ôòìå, áéòéìåú îîåöòú ùì 78% áîäìê 27 çåãùéí. àåìí äçéñåðéí ìà äéå ùååéí áéòéìåúí. äéä äáãì áéï äçéñåðéí åéòéìåúí ðòä áéï 89%-61% – äáãì îùîòåúé áäçìè.

ìàåø äúåöàåú ùäú÷áìå, äåëï çéñåï ñèðãøèé îàçã äçéñåðéí äéòéìéí éåúø ùðáçðå áðéñåé. òã ìñåó ùðåú ä-50 äôê äùéîåù áçéñåï ðâã ùòìú áàðâìéä ìðøçá, åáùðú 1961 äåà äåëðñ ìçéñåï äîùåìù éçã òí ãéôúøéä åèèðåñ (DTP).

úåôòåú ìååàé ÷èìðéåú ùì çéñåï ìùòìú

ëáø áùðú 1933 äåôðúä úùåîú ìáí ùì äøåôàéí ìñëðåú äàôùøéåú äèîåðåú áçéñåï, ìàçø ùùðé úéðå÷åú îúå îéã ìàçø ù÷éáìå àú çéñåï äùòìú. áîäìê 20 äùðéí ùìàçø îëï äâéòå ãéååçéí øáéí îàåã òì ðæ÷ îåçé ùäåôéò ìàçø ÷áìú äçéñåï ùâøí ìôøëåñéí, ìðëåú ôéæéú àå îåçéú ÷áåòä àå àôéìå ìîååú. î÷øéí àìä äåáéìå ìäñëîä øçáä áéï äøåôàéí òì ëê ùäçéñåï òìåì ìâøåí îãé ôòí ìðæ÷ îåçé.

äðåùà ùìâáéå ìà äöìéçå äøåôàéí ìäâéò ìéãé äñëîä, äéä òã ëîä ùëéçä àå ðãéøä äúåôòä äæàú. äòøëåú òì úãéøåú äôâéòä äîåçéú ðòå áéï àçã ìîéìéåï åòã ìäòøëä äîãàéâä ùì àçã ì-.10,000

àó ëé äçéñåï ðâã ùòìú äåëðñ ìúåëðéú äçéñåðéí äìàåîéú áàðâìéä, áùðú 1961, äøåôàéí äáéòå áôåîáé àú ãòåúéäí äîðåâãåú ìâáé äðçéöåú àå äòøê ùì äçéñåï. àìä ùúîëå áîúï äçéñåï äàîéðå ùäùéîåù äçì÷é áå âøí ìéøéãä áùéòåøé äúîåúä îùòìú áîäìê ùðåú ä-50. äéå ùçùáå àçøú åèòðå ëé äéøéãä áùéòåøé äúîåúä ðòåöä áòé÷ø áùéôåø ùçì áúðàéí äñåöéàìééí. äí àó ñáøå ùùòìú äåôëú ìäéåú îçìä ÷ìä éåúø, ùäåøâú îòè îàåã éìãéí áäùååàä ìòùåøéí ä÷åãîéí ùì äîàä. éúøä îæå, äí çùå ùëéååï ùúåôòåú äìååàé ùì äçéñåï òìåìåú ìäéåú ÷ùåú, àéï ìúú àú äçéñåï áäé÷ó ðøçá.

ìîøåú ëì æàú, áùìäé ùðåú ä-60 ìîòìä îùìåùä øáòéí îëìì äúéðå÷åú çåñðå ðâã ùòìú. áäìä øàùåðä å÷èðä äúøçùä ëùùúé àöååú ùì çéñåï ðâã ùòìú, ùäéä ëðøàä "øòéì", ðéúï ìúéðå÷åú áàðâìéä åàéøìðã áéï äùðéí 1970-1968. ðàîø ùäçéñåï äéä çæ÷ ôé 14-8 îäîéðåï äñèðãøèé. òåã 14 àöååú, äîëéìåú àìôé îðåú çéñåï, ìà òáøå áãé÷ú øòéìåú. äçéñåï, ùð÷øà Trivax éåöø òì éãé äçáøä äàðâìéú "ååì÷í" (Wellcome). áàåúä òú äúééçñå ááéèåì ìçùùí ùì äåøéí åëîä îåîçéí, åø÷ òùøåú ùðéí îàåçø éåúø äôëä äàîú ìðçìú äëìì. "ååì÷í" äéà ëòú çì÷ îçáøú GSK äøá-ìàåîéú ùàéðä î÷áìú àú äòåáãä ùäàöååú äáéàå ìðæ÷.

ëàéìå ëì æä àéðå îñôé÷, ôåøñí ùëëì äðøàä ëîä úéðå÷åú áàéøìðã ÷éáìå áèòåú çéñåï îúåöøú "ååì÷í" ùðåòã ìáòìé çééí. GSK èòðä ùàéï æä ñáéø ëìì. îñôøé äàöååä ùì Trivax åùì Tribovax, äîéåòã ìöàï, äéå ãåîéí ìäôìéà åäçáøä äòìúä äùòøä ùçìä èòåú áøéùåí îñôøé äàöååú.

øåöéí ì÷áì àú äîáöòéí ùì äåöàú ôå÷åñ éùéøåú ìååèñàô? ÷ìé÷ ëàï ìäöèøôåú ì÷áåöú äååèñàô äñåãéú 🤫

áäìú äùòìú ùì ùðåú äùáòéí

äîùáø äàîéúé áðåùà äùòìú, ùàðé òöîé æåëø àåúå ëäåøä, äçì ëîä ùðéí ìôðé ëï. äåà äçì áîîöàéå ùì øåôà îëåáã åðâò ì÷áåöä ÷èðä ùì éìãéí. ã"ø â'åï åéìñåï äéä ðåéøåìåâ éìãéí áëéø ááéú äçåìéí "âøééè àåøîåðã ñèøéè". äåà øàä éìãéí ùñáìå îáòéåú ÷ùåú ëîå àôéìôñéä çîåøä àå ôâéòä îåçéú, ùäâéòå ìáéú äçåìéí äæä ëãé ì÷áì ééòåõ îîåîçä åèéôåì äåìí. äåà ùí ìá ìëê ùäåøéí øáéí îñôøéí ìå ñéôåø ãåîä. äéìã ùìäí ÷éáì çéñåï ðâã ùòìú åáúåê ëîä éîéí – åìòúéí ÷øåáåú ëáø ìàçø ùòåú ñôåøåú – äçì ìäúòååú ììà ùìéèä, ìòúéí ÷øåáåú úåê ëãé öò÷åú àå àéáåã äëøä. áîäìê äçåãùéí ùìàçø îëï äôëå äú÷ôé äòååéúåú ìúëåôéí éåúø åäéìã äôê ìðëä îáçéðä âåôðéú àå ùëìéú. áùðú 1973 òîã ã"ø åéìñåï áîôâù äùðúé ùì àâåãú øåôàé äéìãéí áàðâìéä åúéàø ì÷äì äøåôàéí 36 îáéï äéìãéí ùôâù ááéú äçåìéí. øåá äéìãéí äììå ðåúøå òí ôéâåø ùëìé åôøëåñéí îúîùëéí. äåà ñáø ùäâåøí ìðæ÷ äîåçé àöì éìãéí àìä äéä äçéñåï ðâã ùòìú. äåà äîìéõ ìðäåâ áîùðä æäéøåú áîúï äçéñåï äæä.

äðàåí ùðùà åäîàîø ùôøñí ìàçø îëï òåøøå áäìú çéñåðéí ùëîåä ìà ðøàúä ùåá òã ìùâòåï ä-MMR îäùðéí äàçøåðåú. äëéñåé äú÷ùåøúé äðøçá âøí ìðôéìä çãä áùéòåø ääúçñðåú ðâã ùòìú. áòåã ùáùðåú ä-70 äîå÷ãîåú 78% îäéìãéí çåñðå, áùðú 1978 äâéò ùéòåø ääúçñðåú ìùôì ùì 31%.

äîîùìä ôòìä áäúàí åäôëä àú ëì àçã îîøëéáé äçéñåï äîùåìù, DTP, ìæîéï áôðé òöîå. äåøéí ùìà øöå ìçñï àú éìãí ðâã ùòìú (ä-P áçéñåï ä-DTP äåà îäîéìä Pertussus – "ùéòåì òæ") òãééï éëìå ìçñï àåúí ðâã ãéôúøéä åèèðåñ. äçùù ìà äéä ùì ääåøéí áìáã, ñ÷ø ùðòøê áéï øåôàé éìãéí áùðú 1974 âéìä ùîòì ìîçöéúí øàå ôøëåñéí åúåôòåú ìååàé ÷ùåú àçøåú ùì äçéñåï ðâã ùòìú, åäí äéå çìå÷éí áãòåúéäí àí éù ìäîùéê ìúú àú äçéñåï àå ìà. ùìéù îøåôàé äîùôçä ëáø äôñé÷å ìçñï éìãéí áçéñåï ðâã ùòìú, ùìéù äîùéëå ìúú àú äçéñåï åäùìéù äðåñó ôòì áäúàí ìá÷ùåú ääåøéí.

äøáä îàåã îéãò îåèòä äúôøñí îùðé öãé äîçìå÷ú. äèéøåó ùì äôøñåí áàîöòé äú÷ùåøú äéä çñø ú÷ãéí åéù áå ãîéåï øá ìîä ù÷øä áú÷åôä äàçøåðä ñáéá çéñåï ä-MMR. úåëðéåú èìååéæéä ãå÷åîðèøéåú åëúáåú áòéúåðéí äöéâå áöåøä ãøîèéú ñéôåøéí èøâééí òì éìãéí ôâåòé îåç ùðôâòå îäçéñåï, ìèòðú äåøéäí. àôéìå äòéúåï Sunday Times äîôåëç ôøñí ëúáä áðåùà, úçú äëåúøú "îåçå ùì éìã ðôâò ëúåöàä îðéñåé áçéñåðéí".

îùøã äáøéàåú äâéá ìôøñåí äùìéìé òì çéñåï äùòìú áîñò úòîåìä îùìå, ùëìì äâæîåú ùøåôà áëéø îàåúä ú÷åôä ëéðä áùí "úòîåìú äôçãä". úòîåìä æå äáéàä ìëåúøåú äîöããåú áçéñåï: "äîçìä ä÷èìðéú úå÷ôú ùåá", åâí "äîâôä âåáä ÷åøáï çãù". ã"ø äøáøè áàøé äéä øåôà éìãéí áëéø ááéú äçåìéí "ö'øéðâ ÷øåñ" áìåðãåï áàåúä òú. äåà îúàø àú äîäìê äîãäéí äáà ùì ô÷éãé îùøã äáøéàåú. "äåãòä ÷åìéú äåú÷ðä ... ëãé 'ìééãò' äåøéí òì äçéñåï. ëì îé ùäú÷ùø ìîñôø äæä æëä ìùîåò ñãøä î÷ôéàú ãí ùì äú÷ôé ùéòåì, ùìàçøéäï ðùîò ðàåí îôçéã òì äñëðåú äöôåéåú äëåììåú ðæ÷ îåçé, ðæ÷ ìøéàåú åîååú. ääåãòä äñúééîä, ëîå ôøñåîú âøåòä áäöäøä äéñèøéú áèåðéí âáåäéí, 'àí äéìã ùìê ìà çåñï, àì úçëä. éù îâôä. çñï àú éìãê òëùéå!' àîéøä æå ìååúä áäú÷ó ðåñó ùì ùéòåì åáîä ùðùîò ëîå ùàéôú àååéø îàåîöú àçøåðä."

äîñø ùäòáéøä äîîùìä äåãâí áòæøú ëøæä ùòìéä ðëúá, "ùòìú äéà øåöçú". ëôé ùöééï ã"ø áàøé, "òí 13 î÷øé îååú å-65,772 ùåøãéí, éù áëê îùåí äâæîä." øåôà äéìãéí äæä çù ùñãøé äòãéôåéåú äéå îåèòéí, "ëùéù ìðå 1,500 î÷øéí ùì "îååú áòøéñä", 2,000 î÷øé îååú ùì éìãéí îúàåðåú å-2,500 î÷øé îååú ðéúðéí ìîðéòä ñáéá îåòã äìéãä."

àó òì ôé ùäè÷èé÷ä ùì äîîùìä äôëä áùðéí äàçøåðåú ìîúåðä éåúø (ìôçåú ëìôé äåøéí), ðéñéåðä ùì äîîùìä ìòåøø ôçã áìááåú ãåîä áéåúø ìîàîöéí îäòú äàçøåðä ìòåãã àú ùéòåø ääúçñðåú áçéñåï ä-MMR òì éãé äôçãä ùì äåøéí áëì ãøê àôùøéú.

äîâôåú

äáäìä éöøä ðéñåé áìúé îúåëðï. îòåìí ìôðé ëï ìà ÷øä ùùéòåøé äéòðåú ìçéñåï, ùëáø äéä áúåëðéú äçéñåðéí, öðçå åäâéòå ìøîä ëä ðîåëä, òã ùôçåú îéìã àçã îëì ùìåùä äúçñï. ìâîøé áî÷øä äáéàä îôìú çéñåï äùòìú ìøàùåðä àú ääæãîðåú äðãéøä ìáçåï àú äòøê äàîéúé ùì äçéñåï. àí äçéñåï àëï âåøí ìùéðåé àîéúé, éù ìöôåú ùùéòåøé äúîåúä éòìå ëëì ùùéòåø ääúçñðåú éøã. àí àéï ìçéñåï äùôòä, àå ùéù ìå äùôòä îòèä áìáã, äøé ùäîâîä äëììéú úéîùê.

áäúçìä ðãîä äéä ùäâøåò îëåì ÷åøä. ìàçø áäìú "äðæ÷ äîåçé" åäðôéìä áùéòåøé ääúçñðåú, äéå ãéååçéí òì ëîä äúôøöåéåú âãåìåú ùì ùòìú. àìä äúáññå òì îñôø äãéååçéí ùäú÷áìå òì î÷øé ùòìú. ìàçø ùîñôøéí àìä öðçå áàåôï ãøîèé áîäìê ùðåú ä-60, äí òìå ùåá áîäìê ñåó ùðåú ä-70 åúçéìú ùðåú ä-80 ëùùéòåø ääúçñðåú éøã áò÷áåú äáäìä.

ãéååçéí àìä òì î÷øé ùòìú äí ååìåðèøééí åîâéòéí îøåôàé îùôçä åîáúé çåìéí àì îùøã äáøéàåú, ëàùø áøåø åéãåò ùìà ðéúï ìäñúîê òìéäí. ãéååç çñø äåà ùëéç, îàçø ùøåá äãéååçéí ðòùéí áãøê ëìì òì éãé îñôø ÷èï ùì øåôàéí îñåøéí. îéãú äãéå÷ ùì ãéååçéí àìä úìåéä âí áàáçðä äðëåðä ùàìéä îâéò äøåôà.

÷ùä ìîãé ìàáçï ùòìú, îàçø ùéù âåøîéí øáéí ðåñôéí ìùéòåì ÷ùä. äééúä ñáéøåú øáä éåúø ùøåôàéí éàáçðå ùòìú áîäìê äîâôåú ùì ñåó ùðåú ä-70 åúçéìú ùðåú ä-80, ùæëå ìôøñåí ðøçá. îàçø ùîùøã äáøéàåú äåãéò ùåá åùåá ìøåôàéí ùîâôú ùòìú òåîãú ìäúôøõ, äàæäøåú äììå äôëå ìðáåàä ùîâùéîä àú òöîä. øåôàéí çùãå ùéìãéí äñåáìéí îùéòåì îîåùê ìå÷éí áååãàé áùòìú (÷ìä). ëîå ëï, äééúä ìøåôàéí ðèééä âãåìä éåúø ìàáçï ùéòåì îîåùê ëùòìú àöì éìã ùìà ÷éáì çéñåï áäùååàä ìéìã ùçåñï. ääðçä ùìäí ùäçéñåï ôåòì äáéàä ìäåëçåú, äîáåññåú òì î÷øéí îãååçéí, ùäåà àëï ôåòì.

ùðé äãéååçéí äøàùåðéí òì îâôä, ìàçø äáäìä ùòåøø äçéñåï, äéå öôåééí, îàçø ùìîâôú äùòìú éù îçæåøéåú ùì 4 ùðéí áòøê. òí æàú, îîñôø äî÷øéí äîãååçéí áäçìè äú÷áì äøåùí ùîãåáø áîâôåú äâãåìåú áéåúø îæä 30 ùðä. äàí ééúëï ùäñéáä ìëê äéà ãéååç-éúø òì éãé øåôàé îùôçä ùäðéçå áèòåú ùøåá äùéòåìéí ùäí øåàéí áîøôàä äí úåöàä ùì ùòìú? îàîø îòøëú áëúá äòú British Medical Journal, ùôåøñí á-2002, îåãä ëé "äîò÷á ëì ëê áòééúé, òã ëé îåãòåú îåâáøú... òìåìä ìäáéà ìîä ùðøàä ëîå îâôåú."

ìà ëì ëê ÷ùä ìîöåà ãøê îãåé÷ú éåúø ìîãåã àú îä ù÷øä ìàçø äðôéìä áùéòåøé ääúçñðåú. àí äîâôåú àëï äéå ðøçáåú ôé 3 îùúé äîâôåú ä÷åãîåú ùäéå áúçéìú ùðåú ä-70, ëôé ùòåìä îäãéååçéí, àæ òìéðå ìöôåú ìøàåú ùéòåø úîåúä äâáåä ôé ùìåùä. àéï æä ñáéø ùçåîøú äîçìä úùúðä áäøáä áîäìê ùðéí ñôåøåú. âí äéåí äùòìú òìåìä ìäéåú ÷èìðéú. îñôø äàðùéí äîúéí îùòìú îãåé÷ éåúø îàùø äãéååçéí òì äîçìä. àó ëé ñéáú äîååú äîåôéòä òì úòåãú äôèéøä òìåìä ìäéåú ùâåéä, éù ñéëåé øá éåúø ùäéà ðëåðä éåúø îàùø àáçðä äðéúðú áîøôàä òîåñä ìòééôä.

äîñôøéí îòåøøé úãäîä. äîñôø äëåìì ùì äéìãéí ùîúå îîçìú äùòìú áùúé ùðåú äîâôä ùáäï ùéòåø ääúçñðåú äéä ðîåê (ôçåú îéìã àçã îëì ùðééí) æää ìîñôø äéìãéí ùðôèøå áîâôä ùì 1975-1974, ùáä çåñðå ìîòìä îùìåùä øáòéí îäéìãéí. îòáø ìëê, îñôø î÷øé äîååú ðîåê áäøáä îæä ùäéä áòú äîâôä ùäúøçùä á-1970, ú÷åôä ùáä çåñðå 4 îëì 5 éìãéí. ðúåðéí àìä îøàéí áöåøä îùëðòú ùìàçåæ äéìãéí äîçåñðéí éù äùôòä îòèä òì îñôø äéìãéí äîúéí îùòìú.

îâôåú äùòìú äâãåìåú ùòìéäï ãååç îòìåú ùàìä ðåñôú. àí æäå äîöá, åàëï éåúø éìãéí ðãá÷éí áùòìú, îãåò ìà îúéí éåúø éìãéí îäîçìä?

øåôàéí äúåîëéí áçéñåï, äåãå àîðí ëé "ùéòåø äúîåúä îùòìú öðç áàåøç áìúé öôåé," àáì ðéñå áëì æàú ìäñáéø àú äîîöàéí. äí èòðå ùäîçìä òáøä áàåôï ôúàåîé ìú÷åó àú äîòîãåú äçáøúééí äâáåäéí éåúø (ùäñáéøåú ùéîåúå îäîçìä ðîåëä éåúø), ùäèéôåì äùúôø (àáì áîùê 10 ùðéí ìà çì áòöí ùéôåø àîéúé) åùäãéååçéí ëììå îñôø øá éåúø ùì î÷øéí ÷ìéí.^\ ëåìí îñëéîéí ùäñéáä äàçøåðä ðëåðä, òì àó ùîùúîò îëê ëîåáï ùìà äéå ìîòùä îâôåú øöéðéåú.

éúøä îæå, áîäìê äîâôä ùì 1978, ú÷åôä ùáä ãååç òì î÷øéí øáéí, ø÷ 1 îúåê 20 éìãéí ùìà çåñðå ãååç ëîé ùì÷ä áùòìú. ùàø äéìãéí äöìéçå ëðøàä ìçîå÷ îäîçìä. àôéìå ôøåô' àìéæáú îéìø, îåîçéú ìçéñåðéí îèòí äîîùìä áñåëðåú ìäâðú äáøéàåú, äåãúä áùðú 1980, ùìà æå áìáã ùáäúôøöåú ùì ùðú 1978 éåúø î÷øé ùòìú æëå ìäéåú îãååçéí, àìà ùâí àí ìå÷çéí æàú áçùáåï, ùéòåø äúîåúä äéä ðîåê éåúø îàùø áîâôåú ÷åãîåú. áîéìéí àçøåú, àôéìå áàåúä òú äåãå áëéøéí áîùøã äáøéàåú ùùòìú äåôëú ìäéåú îçìä ôçåú ÷èìðéú, ìîøåú äéøéãä áùéòåø ääúçñðåú.

áîäìê äùðéí ùáäï äééúä äéòðåú ðîåëä ìçéñåï äùòìú (1987-1978), 62 éìãéí îúå îäîçìä. æäå ùéôåø áäùååàä ì-101 äéìãéí ùîúå á-10 äùðéí ù÷ãîå ìëê – ú÷åôä ùáä äééúä äéòðåú âáåää ìçéñåï.

äòåáãåú îðåâãåú áàåôï çã åáøåø ìèòðåú äîîùìä, áú÷åôä ùáä ãéáøä òì ä"îçìä ä÷èìðéú" ùúôéì ÷åøáðåú á÷øá àìä ùìà äúçñðå, ëúåöàä îîâôåú áìúé ðîðòåú ùéâéòå. îñôø î÷øé äîååú äëåìì äéä ðîåê éåúø. ùéòåø î÷øé äîååú (àçåæ äéìãéí ùðãá÷å áùòìú åðôèøå) äéä ìîòùä äðîåê áéåúø ùðøùí àé-ôòí. éúøä îæå, îñôø äéìãéí ù÷éáìå çéñåï îìà åðãá÷å áùòìú ÷øåá îàåã ìîñôø äéìãéí äìà-îçåñðéí ùðãá÷å áîçìä.

äòîãä äøùîéú

àó òì ôé ùàìå äí äðúåðéí äøùîééí, àéï æå äòîãä äøùîéú ùì äîîùìä. òì àó ùäîîùìä ð÷èä áàîöòéí øàåééí áîäìê äáäìä îäçéñåðéí, îëåðú äúòîåìä ùìäí ðöîãä ì'îÇðèøä' ùì "îçìä ÷èìðéú". äí àîðí ìà èòå – ùòìú òãééï éëåìä ìäéåú îçìä îñåëðú – àåìí äí éöøå ñôÌéï ìâáé çùéáåú äîçìä òì éãé äúòìîåú îäéøéãä áçåîøúä. ìåìà áäìú äçéñåðéí, àéï ñô÷ ùäí äéå îùúîùéí áðúåðéí àìä ëãé ìäåëéç àú éòéìåú äçéñåï.

ìëï îôúéò ìîãé ùáùðú 2001 àîø ã"ø ãéååéã ñìéñáåøé, áëéø áîùøã äáøéàåú äîîåðä òì äçéñåðéí, ùëáø äåæëø áôø÷éí ä÷åãîéí, àú äãáøéí äáàéí: "äåøéí çùáå ùáëê ùàéðí îçñðéí àú éìãéäí ðâã ùòìú, äí áåçøéí áàôùøåú äáèåçä éåúø, àåìí ìîòùä äí äòîéãå àú éìãéäí áñëðä." äéå ìôçåú 200,000 î÷øéí îúåòãéí ðåñôéí ùì ùòìú å-100 î÷øé îååú îäîçìä áùðåú ä-70 åä-80. äî÷øä äæä ãåîä îàåã ìîä ùàðå çååéí ëéåí òí çéñåï ä-MMR. æå äöäøä ùàéðä ìå÷çú áçùáåï àú äàîú.

ñìéñáåøé äîùéê åàîø ùì÷ç 5 àå 6 ùðéí ìâìåú ùääùòøä òì ÷ùø áéï ùòìú ìðæ÷ îåçé (ùäòìä ã"ø â'åï åéìñåï) äéà îåôøëú.

æåäé áäçìè ð÷åãú îáè àçú òì áäìú äùòìú. àåìí ÷ééîú áä áòéä. àí äçéñåðéí àéðí äâåøí ìðæ÷, ìà ñáéø ùäîîùìä äééúä îùìîú ñëåîé ëñó âãåìéí ëãé ìôöåú éìãéí ùîåçí ðôâò, áîñâøú äúåëðéú ìôéöåéí ëúåöàä îçéñåðéí (ùäå÷îä áùðú 1979 ëúåöàä éùéøä îäãàâä ùòåøøå úåôòåú äìååàé ùì çéñåï äùòìú). îä àåîø äîç÷ø äøôåàé òì ä"÷ùø äîåôøê" äæä?

ëáø áùðåú ä-50 åä-60 ùì äîàä äòùøéí, ãéååçå øåôàéí òì ëê ùîñôø ÷èï ùì éìãéí ñåáìéí îúåôòåú ìååàé çîåøåú ùòìåìåú ìâøåí ìðæ÷ îåçé, ìàçø ù÷éáìå çéñåï ðâã ùòìú. îùøã äáøéàåú äáçéï áùðú 1953, ùäñéëåï ìðæ÷ îåçé îäçéñåï òìåì ìäéåú "ùååä ìñéëåï" ìì÷åú áðæ÷ äîåçé ëúåöàä îäîçìä òöîä. àôéìå øåôàä îçáøú äúøåôåú "àìé ìéìé" (Eli Lilly), äîééöøú àú äçéñåï ðâã ùòìú, äåãúä áùðú 1963, "áøåø ìâîøé ùúâåáåú ðåéøåìåâéåú çîåøåú äúøçùå àöì éìãéí ìàçø ùçåñðå áçéñåðéí ðâã ùòìú."

áøâò ùäáäìä ùùøøä áùðåú ä-70 äáéàä àú äðåùà äæä ìúùåîú ìáä ùì äàåîä ëåìä, äøâéùä äîîùìä áàðâìéä ùöøéê ñåó ñåó ìèôì áòðééï. äå÷îå åòãåú åúú-åòãåú øáåú, åçì÷ îäøåôàéí äáëéøéí ÷øàå ìðèéùú äçéñåï ðâã ùòìú. åòãä àçú ÷áòä ùäðæ÷ äîåçé ëðøàä äúøçù àöì 1 îëì 155,000 çéñåðéí ùðéúðå. ìîòùä, îàçø ùëì éìã î÷áì 3 çéñåðéí, ëîòè 1 îëì 50,000 éìãéí ðôâò áîåçå ìàçø ù÷éáì àú ëì îðåú äçéñåï.

ãáø æä òåøø ãàâä ùì îîù åäîîùìä ôúçä áîç÷ø äìàåîé ìç÷ø àðöôìåôúéä àöì éìãéí (NCES - The National Childhood Encephalopathy Study), ùäéä åòåãðå äîç÷ø äâãåì åäîôåøè áéåúø ùðòùä àé ôòí òì ä÷ùø áéï çéñåï ðâã ùòìú ìðæ÷ îåçé. äåà áã÷ éìãéí ùàåùôæå ááéú äçåìéí áîäìê 3 ùðéí, áéï äùðéí 1979-1976. îñ÷ðú äçå÷øéí äééúä ùäçéñåï âøí ìðæ÷ îåçé á-1 îëì 110,000 çéñåðéí, åëé äðæ÷ äéä ÷áåò á-1 îúåê 310,000 çéñåðéí. úåöàåú àìä ÷éáìå çéæå÷ áîç÷ø òå÷á ùôåøñí 13 ùðéí îàåçø éåúø.

úåöàåúéå ùì îç÷ø àîøé÷ðé ùð÷è áàåúí ÷øéèøéåðéí ëîå îç÷ø ä-NCES, îöáéòåú òì ñéëåï ãåîä ìðæ÷ îåçé, àó ùäøåôà äàçøàé òì ôé÷åç äúøåôåú åáèéçåú äçéñåðéí áîùøã äáøéàåú äéä îåãàâ òåã éåúø. äåà äòøéê ùúâåáåú ÷ùåú îúøçùåú á-1 îëì 30,000 çéñåðéí – ôé 10 éåúø îàùø áîç÷ø äàðâìé. ääòøëåú ìâáé úâåáåú çîåøåú, äâåøîåú áãøê ëìì ìðæ÷ îåçé, äéå âáåäåú òã ëãé 1 ì-.17,000 äîëåï äøôåàé ùì àøöåú äáøéú ÷áò áùðú 1991, åùåá áùðú 2000, ùäçéñåï òìåì ìâøåí ìðæ÷ îåçé.

ìàçø 25 ùðéí, ÷ééîåú àîðí äåëçåú øôåàéåú îùîòåúéåú ìëê ùäçéñåï òìåì ìâøåí ðæ÷ îåçé, àåìí òãééï ÷ééí åéëåç áéï äøåôàéí áðåùà æä. îä ùáøåø äåà ùàé àôùø áùåí àåôï ìäâéò ìîñ÷ðä äùâåéä ùìàçø 6 ùðéí îàæ äáäìä ùì ùðåú ä-70 äåáäø ùìà ÷ééí ÷ùø áéï ðæ÷ îåçé ìçéñåï ðâã ùòìú.

úåôòåú ìååàé ðåñôåú

ìà äéä æä äòðééï äéçéãé ùáå ùâå ô÷éãé îùøã äáøéàåú. äçéñåï âåøí ìòúéí ÷øåáåú ìçåí âáåä, åòìåì ìâøåí ìéìã ìöòå÷ ììà ùìéèä, ìäéåú îðåîðí åçñø îðåçä åëï ìäáéà ìàãîåîéåú, ìäúðôçåú åëàá áàæåø äæø÷ú äçéñåï. úñîéðéí àìä îåôéòéí áùëéçåú âáåää éåúø ìàçø ÷áìú çéñåï äùòìú áäùååàä ìøåá äçéñåðéí äàçøéí. îä ùîãàéâ òåã éåúø äéà äòåáãä ùúéðå÷åú ìôòîéí "÷åøñéí", äåôëéí çñøé úâåáä åàéðí îñåâìéí ìäúàåùù. øàéúé úéðå÷ ùäôê ìçñø èåðåñ åðøàä ëîå îú ìàçø ù÷éáì çéñåï ðâã ùòìú. æä îøàä îôçéã îàåã, äï ìäåøä åäï ìøåôà. òìåìéí ìäåôéò ôøëåñéí, ìòúéí îîåùëéí, ëîå âí úâåáåú ðåéøåìåâéåú çîåøåú, áéðéäï ðæ÷ îåçé. áðåñó, äçéñåï òìåì ìâøåí ìúéðå÷åú ìäôñé÷ ìðùåí (Apnoea), ìôçåú áàåôï æîðé, åñáåøéí ùæå àçú äñéáåú ìîååú áòøéñä (÷ééîú îçìå÷ú áìúé ôúåøä ìâáé ä÷ùø äàôùøé ùáéï úåôòä æå ìáéï äçéñåï).

úåôòåú ìååàé àìä áàå ìéãé áéèåé øá éåúø áàðâìéä áùì ñåâ äçéñåï ùáå äùúîùå áîùê ìîòìä îçöé îàä. çéñåï äùòìú ä"úàé" (Whole-cell) îåøëá îçééã÷ ùäåîú åäåæø÷ áùìîåúå. îàæ ùðåöø, äéå çùùåú ìâáé úåôòåú äìååàé ùì çéñåï îñåâ æä, åîãòðéí òîìå áîùê òùøåú ùðéí òì ôéúåç çéñåï áèåç éåúø. îòì ìîçöéú îäúéðå÷åú ùçåñðå ñáìå îúåôòåú ìååàé ëìùäï. áîäìê ùðåú ä-60 åä-70, ôéúçå á"îÅø÷" (Merck) åáçáøåú àçøåú çéñåðéí äîëéìéí ø÷ çì÷éí îäçééã÷ ùðçùáå ìçéåðééí ëãé ìéöåø úâåáä çéñåðéú. çéñåðéí "àñìåìøééí" àìä äí ìôéëê äøáä ôçåú "îìåëìëéí". äí éåúø áèåçéí åðçùáéí ìéòéìéí éåúø îàùø äçéñåðéí äúàééí.

èåòðéí ùçáøåú äúøåôåú äçìéèå îñéáåú ëìëìéåú ìà ìùåå÷, ìôçåú ìà éåúø îàùø ìú÷åôä ÷öøä, àú äçéñåðéí äçãùéí åäîùåôøéí (àê äé÷øéí éåúø). äîãéðåú äîùéëå ìäùúîù áçéñåðéí äîñåëðéí éåúø åìîðåò îéìãéí àú äçìåôä äáèåçä éåúø áîùê òùøåú ùðéí. ìçáøåú äúøåôåú ìà äéå ÷åðéí ìçéñåðéí äçãùéí. ìàçø îëï äôñé÷å äçáøåú ìééöø àú ëì ñåâé äçéñåï ðâã ùòìú. îãåò? îùåí ùðéúï äéä ìúáåò àåúí òì ôé çå÷ òì ëê ùùéåå÷å çéñåðéí ðçåúéí áæîï ùäéä áéãí îåöø áèåç åéòéì éåúø ùàåúå ìà äñëéîå ìîëåø. àåìí áéôï, áùðú 1975, ìàçø îåúí ùì ùðé úéðå÷åú áúåê ùòåú îøâò ù÷éáìå çéñåï ùòìú úàé, äùäå äéôðéí áàåôï æîðé àú îúï äçéñåï åäëðéñå àåúå ùåá ìúåëðéú äçéñåðéí ø÷ òáåø éìãéí îòì âéì ùðúééí, áòú ùîç÷ø òì çéñåï áèåç éåúø äåùìí. æàú åòåã. áùååãéä ðôñ÷ äùéîåù áçéñåï äúàé áùðú 1979, áùì ãàâä îîéãú áèéçåúå (åäçùù ùàéðå éòéì). éôï äééúä äîãéðä äøàùåðä ùòáøä ìçéñåï äàñìåìøé á-1981. îãéðåú àçøåú äìëå áò÷áåúéä, ëåìì àøöåú äáøéú áùðú 1996. òã ìùðú 2000 øåá îãéðåú àéøåôä äîòøáéú äëðéñå ìúåëðéú äçéñåðéí ìúéðå÷åú àú äçéñåï äáèåç éåúø.

àðâìéä ðëðñä ìòðééï áàéçåø, áàå÷èåáø 2004. ìà æå áìáã ùîùøã äáøéàåú äàðâìé äîùéê áò÷ùðåú ìöãã áùéîåù áçéñåï äúàé, äåà àó äúò÷ù òì ëê ùçéñåï æä éòéì éåúø îäçéñåï äàñìåìøé. äçéñåï äúàé ìà äåçìó áàçø. áî÷åí æàú äåöâ äçéñåï äàñìåìøé äáèåç éåúø ëçì÷ îäçéñåï äîçåîù äð÷øà áàøõ àéðôðøé÷ñ IPV äéá (Infanrix IPV Hib) åáàðâìéä ôãéàñì (Pediacel).

áäù÷ú äçéñåï äîçåîù áùðú 2004 äîùéê ã"ø ãéååéã ñìéñáåøé, äøåôà äàçøàé òì äçéñåðéí áîùøã äáøéàåú, ììçåõ òì ääåøéí åàîø: "àí àúí îùúäéí åàéðëí îâÄðéí òì äúéðå÷ ùìëí áâéì øê áîéåçã îôðé ùòìú, àúí îòîéãéí àåúå áñéëåï âãåì îàåã."

çåõ îöéåï ñëðú äîååú, äæëéøä äîîùìä ùåá àú äñéëåï ìì÷åú áðæ÷ îåçé ëàçú äñéáåú ùáâììï éù ìçñï ðâã ùòìú. äúðäì ãéåï ìåäè áùàìä òã ëîä äúåôòä äæå ùëéçä (àå ðãéøä), àåìí îàçø ùìà äúâìä ëì î÷øä ùì ãì÷ú îåç (àðöôìéèéñ) – áéï àí äáéà ìðæ÷ îåçé àå ìà – áùúé äîâôåú ùôøöå ìàçø áäìú äçéñåï ùì ùðåú ä-70, ðøàä ùäñéëåï ìðæ÷ îåçé çééá ìäéåú ðîåê î-1 ì-1,000, ëôé ùäòøéëä äîîùìä.

ã"ø äøáøè áøé, éåòõ ìòðééðé øôåàú éìãéí ùòáã áîäìê ùðåú ä-70 àîø, "àðé éëåì ìåîø áëðåú ùîòåìí ìà øàéúé áîå òéðéé ðæ÷ îåçé ùðâøí òì éãé äîçìä äæàú – áðéâåã ìëîä î÷øéí ùì ðæ÷ ëúåöàä îçéñåðéí – åáîäìê 25 ùðéí ðú÷ìúé áùðé î÷øé îååú áìáã, ùàú ùðéäí ðéúï äéä ìîðåò." äåà îúàø àú ñéëåéé ääéùøãåú îùòìú ë"îöåéðéí åèåáéí áäøáä îäñéëåðéí ùéù áçöééú ëáéù."

òã ëîä éòéì äçéñåï îàæ äáäìä ùòåøø?

ëáø áùðú 1966, ëùîñôø î÷øé äîååú äéä âáåä éçñéú, àîø ñø âøäí åéìñåï, äøåôà äáëéø äàçøàé ìá÷øú îçìåú îéãá÷åú áàðâìéä åáååéìñ, àú äãáøéí äáàéí: "ùéòåøé äúîåúä îùòìú äí ëä ðîåëéí äéåí, òã ùéù ìäèéì ñô÷ øöéðé áöåøê ìäîùéê ìçñï ðâã äîçìä, áîéåçã ëùéù éñåã ìäàîéï ëé... ìçéñåï äéä úô÷éã ÷èï áìáã áéøéãä ùçìä áùéòåøéí àìä."áùðú 1974, áòú ùäçìä äáäìä îäçéñåï, ëúá ôøåô' â'åøâ' ãé÷, øåôà àðâìé áëéø åîåîçä ìçéñåï, àú äãáøéí äáàéí: "àðé ìà îùåëðò ìçìåèéï ùäéúøåðåú ùî÷áìú äàåëìåñééä îäçéñåï ðâã ùòìú òåìéí òì äðæ÷ ùäçéñåï òìåì ìâøåí.

éòéìåú äçéñåï çåùáä åðîöà ùäéà ðòä òì äèååç äøçá ùáéï 37% ì-.92% áîöéàåú éù ìäðéç ùäéà ÷øåáä ìäòøëä äðîåëä éåúø. ìùí ãåâîä, îâôú ùòìú ú÷ôä àú àéé ùèìðã á-1974. àçåæ æää ùì éìãéí îçåñðéí åáìúé îçåñðéí ðãá÷å áîçìä, îä ùäòìä àú ääùòøä ùäçéñåï ìà äòðé÷ ìîòùä ëì äâðä.

åäðä ãåâîä ðåñôú. áùðåú ä-70 ùéòåøé ääúçñðåú áùìåù îãéðåú ãåîåú: öøôú, àðâìéä åîòøá âøîðéä, ðòå áéï 95% ì-100%, àåìí ùéòåø äúîåúä îùòìú ðåúø æää áùìåù äîãéðåú, îä ùùåá îòìä àú ääùòøä ùäçéñåï ìà ùéðä ãáø. áéï äùðéí 1983-1981, ëùìà ðéúðå çéñåðéí ðâã ùòìú áùååãéä, äéå ø÷ 3 î÷øé îååú,
2 îäí á÷øá éìãéí áòìé îåâáìåéåú ÷ùåú.

äàí äçæøä ìùéòåøé äúçñðåú âáåäéí ìàçø äáäìä ùì ùðåú ä-70 ùéðúä îùäå áùëéçåú äùòìú áàðâìéä?

äîçìä ìáèç ìà ðòìîä, åìîòùä äéà äôëä ìäéåú ùëéçä áîäìê äùðéí äàçøåðåú éåúø îëôé ùøåá äàðùéí éåãòéí. îç÷ø òãëðé ùðòøê áîøôàä ááøîéðâäí ùáàðâìéä äøàä, ëé òã ìøáò îäîáåâøéí åîçöéú îëìì äéìãéí, ùñáìå îùéòåì îîåùê, äéå çåìéí áùòìú. áîç÷ø ùðòøê áìåðãåï ðîöà ùîçöéú îäàðùéí áâéìé 35-25 ùñáìå îùéòåì òé÷ù äéå çåìéí áùòìú. ìîøåú ùéòåø ääúçñðåú äâáåä, ë-94%, äîçìä ùëéçä åúôåöúä ðøçáú. ëîåú äî÷øéí òåìä á÷øá úéðå÷åú øëéí äðãá÷éí áîçìä áöåøä äçîåøä áéåúø.îãéðåú àçøåú çååú áòéåú ãåîåú – äúôøöåéåú äùòìú äúøçùå á÷øá éìãéí ù÷éáìå àú äçéñåï áîìåàå.

áùðåú ä-90 ðòùä áøåø òåã éåúø ùàí äçéñåï ñéô÷ äâðä ëìùäé, äéà ìà ðîùëä ìàåøê æîï. ðøàä ùäçéñåï äúàé, ùùéîù áàðâìéä áàåúä òú, ñéô÷ äâðä ùðîùëä áéï 4 ì-14 ùðéí, àó òì ôé ùáãøê ëìì äéà ìà ðîùëä éåúø î-5 ùðéí.ô÷éãé îùøã äáøéàåú äçìéèå àôåà ùéù öåøê ìúú îðú çéñåï ðåñôú. á-5 áðåáîáø 2001, ðëðñ çéñåï ãçó (çéñåï çéæå÷) ðâã ùòìú ìúåëðéú äçéñåðéí. îðä æå äåñôä ìçéñåï äîùåìá ùì äèèðåñ, äãéôúøéä, äôåìéå åäîðä äùðééä ùì ä-MMR ùðéúðä ëáø áâéì 4. äçéñåï ùáå äùúîùå äéä äçéñåï äàñìåìøé äçãù, äáèåç éåúø.

ééúëï ùäåñôú çéñåï äãçó äåòéìä áî÷öú, àáì îàçø ùäéòéìåú ðîùëä ø÷ 6-5 ùðéí,àéï æä ñáéø ùäééúä ìä äùôòä øáä. òì ôé àçã äîç÷øéí, áàøáò äùðéí (2005-2001) ùìàçø äëðñú çéñåï äãçó, îòì ìùìéù îëìì äéìãéí áâéì áéú äñôø áàå÷ñôåøãùééø, ùñáìå îùéòåì òé÷ù, äéå çåìéí áùòìú áàåôï îåëç. äçå÷øéí ëúáå á-2006: "äîç÷ø ùìðå îöáéò òì ëê ùùòìú áàðâìéä îåâáìú ìéìãéí ÷èðéí áâéì áéú ñôø."

áùðú 2006 äåñéôä àøöåú äáøéú îðú ãçó ùéùéú ìîúáâøéí, åæå âøîä ìéøéãä æîðéú áîñôø äî÷øéí á÷øá áðé-òùøä, àáì àéï äãáø îöáéò òì äùôòä àîéúéú òì äîñôø äëåìì ùì äî÷øéí. äçéñåï îöéò, áî÷øä äèåá, äâðä ôçåúä. äåà òùåé ìâøåí ìëê ùäîçìä úäéä ÷ìä éåúø.

ìîøåú äúçñðåú ðøçáú áîùê çîéùéí ùðä áçéñåï äðéúï áîãéðåú îòøáéåú øáåú, ðéúï ìåîø äéåí ëé "ìà ðéúï ìäùúìè òì äùòìú áàîöòåú úåëðéú äçéñåï ä÷ééîú."áùðéí 2011 å-2012 çì âéãåì áãéååçéí òì î÷øé ùòìú, áàåôï çì÷é – àí ìà ø÷ – áâìì ùéôåø ááãé÷åú äîòáãä åäâáøú äîåãòåú (îåãòåú âåáøú ìîçìä âøîä ìîä ùîëåðä "äîâéôåú ùì ùðåú äùáòéí åäùîåðéí ùì äîàä ä÷åãîú"); òìééä æå áîñôø äî÷øéí äåáéìä ìîúï ääîìöä äîæòæòú ìúú ìëì äðùéí ääøåú àú äçéñåï ðâã ùòìú áéï äùáåò ä-28 åä-38 ìäøéåï. äðéîå÷ ìäöòä éäéøä æå äéä ùîñôø ÷èï ùì úéðå÷åú öòéøéí îàåã, îúçú ìâéì ùìåùä çåãùéí, àùø ÷éáìå ìà éåúø îîðú çéñåï àçú, îúå îäîçìä. äú÷ååä äééúä ùäçéñåï éâøä àú âåôï ùì äàéîäåú ääøåú ìééöø ðåâãðéí áòìé éëåìú äâðä, åàìä éåòáøå àì äúéðå÷ áøçí åéñô÷å ìå äâðä áùáåòåú äøàùåðéí ìçééå. òã ëàï äëåì áñãø, ìëàåøä. àåìí òì îùøã äáøéàåú äàîøé÷àé äéä ìðöì îä ùòîã ìøùåúå, åæä äéä çéñåï "àçã áàøáòä", çéñåï ùîâï âí ðâã èèðåñ, ãéôúøéä åôåìéå. çéñåï æä îòåìí ìà ðåñä åðáã÷ ìáèéçåú àå éòéìåú àöì ðùéí äøåú, åáðåñó ìëê, ääùòøä ùäàí úòáéø ëîåéåú îñô÷åú ùì ðåâãðéí äðçåöéí ìúéðå÷ ùìä äééúä ø÷ æàú – äùòøä. ùåá îáöòú äîîùìä ðéñåé äîåðé áçéñåï, äôòí òì ðùéí äøåú.

*     *     *

îçìú äùòìú òãééï éëåìä ìäéåú îèøéãä åáìúé ðòéîä, åäéà òìåìä ìäéîùê ëîä ùáåòåú. àú ä÷åùé äâãåì áéåúø ìà çååéí äéìãéí àìà ãåå÷à ääåøéí, ùòåáøéí ùáåòåú ììà ùéðä, áäùâçä òì äéìã ùñåáì îäú÷ôé ùéòåì îîåùëéí. äñéáåê äùëéç áéåúø äúå÷ó ë-1% îäéìãéí äåà ãì÷ú øéàåú, ùáãøê ëìì ðéúï ìèôì áä áòæøú àðèéáéåèé÷ä. äñéëåï ùì éìã ìîåú îùòìú äåà áòøê 1 ì-30,000 î÷øéí.

äùàìä äéà, äàí äúåòìú ùáçéñåï òåìä òì øîú äñéëåðéí äèîåðéí áå. æåäé äçìèä àéùéú ùëì äåøä öøéê ì÷áì áòöîå. ëùàðé çåùá òì ëê, äéåí ìà äééúé îçñï àú áðé áçéñåï äúàé äéùï ùðéúï áàåúí éîéí, àáì äçéñåï äçãù äåà äøáä éåúø áèåç åáäçìè äééúé ùå÷ì ìúú àåúå ëãé ìîðåò àú äîöå÷ä äååãàéú ùîçìä ëæå îòåøøú.

ñôøéí ðìååéí: