úæåðä îåîìöú ìçåìé ñøèï

îúåê äñôø: çééí òí äñøèï

öøéëä ùâøúéú ùì áùø àãåí ðîöàä ÷ùåøä ìùëéçåú âáåää éåúø ùì äåôòú ñøèï äîòé, äøéàä, äùã, äååùè, äâøåï, ä÷éáä, äëìéåú, øéøéú äøçí, äùçìåú åäòøîåðéú. ìîèøåúéðå, äáùø îùôéò òì ñéëåééëí ìùøåã òí äñøèï. îðä éåîéú ùì áùø àãåí åëáã îëôéìä àú äñéëåï ìäéùðåú ñøèï äùã, ìôé îç÷ø î-1998 ëìåîø, àëéìä ùì 2 îðåú áéåí ÷ùåøä áôé 4 ñéëåï ìäéùðåú.

îä øò ááùø?

·    äáùø îëéì øîä âáåää ùì áøæì, îä ùâåøí ìâåôëí ìéöåø îåì÷åìåú áòìåú úâåáä çæ÷ä äîëåðåú øãé÷ìéí çåôùééí. àìä äí äòáøééðéí äâåøîéí ðæ÷ ìãð"à (äîåáéì ìîåèöéåú äòîéãåú ìèéôåì) åîòåããéí ñáéáä äîáéàä ìâãéìú äâéãåì.

·     äáùø äàãåí åäòåôåú îìàéí çåîöä àøëéãåðéú, çåîöåú ùåîï îñåâ àåîâä-6 . çåîöä àøëéãåðéú îåñáú ìîåì÷åìåú ãì÷ú, ùîúãì÷åú àú âãéìú äâéãåì åäâøåøåú.

·    áùø (åâí îåöøé çìá, ùàìéäí ðâéò áäîùê) îëéì ëåìñèøåì, ùäåà øò ìçåìé ñøèï. øîåú âáåäåú  ùì ëåìñèøåì áñøåí ÷ùåøåú ìâøåøåú îîéúåú, áòåã ùøîåú ðîåëåú éåúø ùì ëåìñèøåì LDL ("äëåìñèøåì äøò") ÷ùåøåú ìúåöàåú èåáåú éåúø òáåø äîèåôì. éåúø îëê, ëëì ùäúàéí äñøèðééí ñåôâéí éåúø ëåìñèøåì, äí äåôëéí òîéãéí éåúø ìúøåôåú ëéîåúøôéä ëâåï àãøéàîéöéï [(Doxorubicin) Adriamycin], ëôé ùðîöà áîç÷ø î-^.1996.

·    úôøéèéí äòùéøéí ááùøéí åáîåöøé çìá îîøéöéí àú øîú äàñèøãéåì. äåøîåï æä òìåì ìòåøø àú âãéìú äâéãåìéí, áîéåçã àú àìä ùì äùã, äùçìåú, äøçí åöååàø äøçí. áðéâåã ìëê, úôøéèéí äòùéøéí áñéáéí åáéø÷åú îôçéúéí àú øîåú äàñèøãéåì.

òáøå ìúôøéè öîçåðé

ìëï, úæåðàéí øáéí îîìéöéí ùîèåôìéí äçåìéí áñøèï îú÷ãí éòáøå ìúôøéè öîçåðé éåúø, ìäåöéà ëîåú ÷èðä ùì ãâéí, çìáåï áéöä åúåñôé îé âáéðä. áî÷åí çìáåï îï äçé äåñéôå çìáåï éø÷åú: ÷èðéåú, îàëìé ñåéä, ñéèàï ("áùø çéèä" äòùåé îâìåèï) àâåæéí åæøòéí. ëàùø àúí àåëìéí ãâ, äâáéìå àú äîðä ìâåãì ùì 100 â' (áòøê áâåãì ëó éãëí). ùéîå ãâù òì ãâé îéí òîå÷éí îäàå÷ééðåñ äöôåðé, ëâåï ñìîåï, ÷åã, á÷ìä, î÷øì åñøãéðéí. äñøú äáùø åøåá îåöøé áòìé äçééí äàçøéí îúæåðúëí, úáéà ìùìéèä èåáä éåúø áøîåú äáøæì äúåîëåú áâéãåì, äëåìñèøåì åäàñèøãéåì.

ëì îä ùú÷ó ìâáé áùø ú÷ó âí ìîåöøé çìá
âí îåöøé çìá òìåìéí ìäâãéì àú øîåú äëåìñèøåì áãí åàú âåøîé äâãéìä äîòåããéí âéãåìéí, åìâøåí ìáòéåú òéëåì àöì ëîä îîèåôìé äëéîåúøôéä. áðåñó, îåöøé çìá àéðí èåáéí ìàðùéí äçåìéí áñøèï îäñéáåú äáàåú:

·       îåöøé çìá îëéìéí ëîåéåú âãåìåú ùì ñéãï, ùòìåì ì÷ùåø àú îöáåø äååéèîéï D ùì äâåó. àó ùãøåù îç÷ø ðåñó, åéèîéï D çåôùé äåà ëðøàä äëøçé ìá÷øä òì çìå÷ú äúàéí. áàåôï îãäéí, îç÷øéí àôéãîéåìåâééí îøàéí ùá÷ååé øåçá öôåðééí, ëàùø äçåøôéí àøåëéí, äùøéãåú ùì çåìé ñøèï äùã åäøéàä ùàåáçðå áéîéí ä÷öøéí ùì äçåøó, ðîåëä áäøáä îàùø àöì çåìéí ùàåáçðå á÷éõ; òãåéåú îäú÷åôä äàçøåðä îøàåú øîåú ðîåëåú ùì åéèîéï D îî÷åø àåø äùîù. àó ùøåá äçìá îåòùø áååéèîéï D, îåöøé çìá àçøéí àéðí îåòùøéí, åééúëï ùéäéä öåøê áúåñôéí ëãé ìäúâáø òì øîåú ñéãï âáåäåú àöì àðùéí ùúæåðúí òùéøä áîåöøé çìá.

·       îåöøé çìá îçìá îìà åîùåîï îìà îëéìéí øîåú âáåäåú ùì ùåîï øååé: ëîòè îçöéú îä÷ìåøéåú ùì çìá îìà áàåú îùåîï, øåáå øååé, ëîå âí ùìéù îä÷ìåøéåú ùáçìá ãì ùåîï. ùåîï øååé òìåì ìäòìåú àú øîåú äëåìñèøåì áãí. ø÷ îùåí ùáçìá ãì ùåîï éù ëîåú ôçåúä ùì ùåîï îàùø áçìá îìà, àéï æä àåîø ùäåà ãì áàîú. ø÷ áîåöøé çìá øæä éù 0 ùåîï øååé. ùåîï øååé òìåì ìäâãéì àú äñéëåé ì÷øéùú ãí ìà ú÷éðä, ùòìåìä ìâøåí ìáòéåú àöì àðùéí äçåìéí áîçìåú ñøèï îñåéîåú.

·       äçìá îëéì øîåú îùîòåúéåú ùì ì÷èåæ åñåëøéí àçøéí, äòìåìéí ìäâãéì àú øîú äñåëø áãîëí. àí àúí îôúçéí úðâåãú ìàéðñåìéï, âí øîú äàéðñåìéï áãí òìåìä ìòìåú. áðåñó, úøåôåú ëéîåúøôéä øáåú îééöøåú çåñø ñáéìåú æîðéú ìì÷èåæ, ìëï öøéëä ùì ì÷èåæ òìåìä ìâøåí ìëàá áèï åìäôøòåú áòéëåì.

·       âí úëåìú äçìáåï ùì äçìá îòåøøú ãàâä. çìáåï äçìá îëéì 80% ÷æàéï, ùîàéõ àú âãéìú äâéãåìéí åäâøåøåú àöì çéåú îòáãä. 20% äàçøéí äí îé âáéðä, ùòåæøéí ìòëá ñøèï. îé âáéðä äí î÷åø èåá ìçìáåï, àáì öøéê ìéèåì àåúí ëúåñó åìà áúåê äçìá. ðéúï ìäëéï  ùéé÷éí äòùåééí îîé âáéðä åâøâøé éòø îòåøááéí áàåøæ àå áçìá ñåéä òáåø îèåôìéí äæ÷å÷éí ìúåñôåú ùì çìáåï àå ÷ìåøéåú.

·       æëøå ùäîèøä äèáòéú ùì çìá ôøä äéà ìâéãåì äòâì äøê. äèáò îéìà àú äçìá úøëåáåú äîòìåú àú äøîåú áãí ùì âåøîéí äîòåøøéí âãéìä ëâåï àñèøåâðéí, àéðñåìéï, âåøîé âãéìä ãîåé  àéðñåìéï (IGF-1, Insulin-like Growth Factor 1) åôåìéàîéðéí. ùúééú äçìá îòìä àú äøîåú áãí äòâì àê âí áãîëí. ääåøîåðéí åâåøîé äâãéìä àîåøéí ìòåøø âãéìä ùì úàéí ðåøîàìééí, àáì äí ôåòìéí áàåúå àåôï òì úàéí îîàéøéí åâåøîéí ìäí ìäúøáåú îäø éåúø. âåøí âãéìä ãîåé àéðñåìéï 1 äåà îòåøø âéãåìéí øá-òåöîä, ùòìåì ìäéåú îñåëï áàåôï îéåçã òáåø çåìé ñøèï äøâéùéí ìäåøîåðéí ëâåï ñøèï äòøîåðéú åñøèï äùã. ìãåâîä, öøéëä âáåää ùì îåöøé çìá ð÷ùøú òí ùøéãåú ðîåëä éåúø ùì çåìéí áñøèï ùì îòøëú äòéëåì äòìéåðä åñøèï äâøåï, åáðåñó áñøèï äòøîåðéú (ìòåîú öøéëú ãâéí äð÷ùøú áúåöàåú èåáåú éåúø). çìá òìåì ìâøåí ìáòéåú ìçåìé ñøèï äòøîåðéú áòé÷ø îùåí ùòåãó öøéëä ùì ñéãï ÷åùø àú äååéèîéï D ùì äâåó, ååéèîéï æä ãøåù ëãé ìäùàéø àú âãéìú äñøèï áùìéèä. àéðëí øåöéí ùúæåðúëí úôòì ëðâã äèéôåì ùàúí î÷áìéí òì éãé ëê ùúæéðå àú âãéìú äñøèï.

îäéëï à÷áì àú äñéãï äãøåù?

äùàìä ùðùàìú äéà – àí àéðé ùåúä çìá îäéëï à÷áì àú äñéãï äãøåù ìáðééú òöîåú åùîéøä òì çåæ÷ï? àëï, îáåâøéí âéìàé 19 òã 50 æ÷å÷éí ì-1,000 î"â ìéåí, âéìàé 50 åîòìä æ÷å÷éí ì-1,200 î"â ìéåí. àðùéí äðîöàéí áñéëåï ìàåñèàåôåøåæéñ æ÷å÷éí ì-1,500 î"â ìéåí. äúùåáä äéà ùéù î÷åøåú øáéí åèåáéí îìáã çìá – úåñôé úæåðä, çìá ñåéä, çìá ùéáåìú ùåòì àå îéõ úôåæéí äîåòùøéí áñéãï; ñøãéðéí îùåîøéí òí òöîåú àå ñìîåï îùåîø; åéø÷åú å÷èðéåú ëâåï ëøåá áòì òìéí çì÷éí, úøã, ìôú, ÷èðéåú îáåùìåú (ùòåòéú ìáðä, ñåéä), áîéä, òìé ñì÷ àãåí, èåôå ùîëéðéí òí îìçé îâðæéåí åëøåá ñéðé – ëì àìä îëéìéí ñéãï. ëîåú äñéãï áëåñ ùì ëøåá òìéí çì÷éí âãåìä îòè îëîåú äñéãï ùðîöàú áëåñ çìá øæä, áòåã ùáëåñ ùì ÷èðéåú îáåùìåú éù ëîçöéú îëîåú äñéãï ùéù áçìá øæä. àí çìá îåòùø äéä î÷åø äååéèîéï D äòé÷øé ùìëí, æëøå ùàúí æ÷å÷éí âí ìååéèîéï D, îçùéôä áøéàä ìùîù (äéîðòå ìùäåú áçåõ ììà îñðï ÷øéðä éåúø î-15 òã 20 ã÷åú áàîöò äéåí) àå îî÷åø ùì úåñôéí (ñê ùì 800 òã 2,000 éá"ì ùì åéèîéï D îñôé÷éí òáåø øåá çåìé äñøèï).

ìñéëåí,ääîìöä äéà ìäôçéú àú öøéëú îåöøé äçìá àå ìäéîðò îäí: îìà, ãì ùåîï åøæä, éåâåøè, âáéðä, âìéãä åçìá ÷ôåà. áî÷åí æä, öøëå çìá ñåéä, çìá àåøæ, çìá ùéáåìú ùåòì àå çìá ù÷ãéí. ðéúï ìîöåà âáéðåú òì áñéñ àåøæ, ù÷ãéí åñåéä, éåâåøè ñåéä åâìéãåú ìà çìáéåú. ÷ðå àú àìä äîîåú÷åú òì-éãé ñéøåô àåøæ çåí, àâáä àå îîúé÷ ôéøåú, åìà àú àìå äîëéìåú ñåëø, ãáù, îåìàñä àå îéõ ÷ðä ñåëø îðåãó.

 ñôøéí ðìååéí: